Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

Alles over zelfbouwprojecten.
Bericht
Auteur
Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#1 Bericht door PA0KLS »

Vanwege een afsliptsing van een ander topic; reactie op bericht http://www.zendamateur.com/viewtopic.ph ... 68#p235668
O ja, als jij alle andere lampjes hebt vervangen door groene LEDs, ja dan moet dat hierin ook wel. Bij mij zitten alle originele schaalverlichtingslampjes er nog in. Het is verbazingwekkend hoe lang die meegaan. Alhoewel ze een erg gelig licht geven, ze staan blijkbaar behoorlijk op onderspanning en dat is heel gunstig voor een lange brandduur.


Aangaande de Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl
Ik moet toch Heathkit-groene verf laten mengen, want eindelijk moet mijn antennetuner eens op kleur komen. Dat is een project van vele jaren en het ding zit ook in een SB-600 kast. Daar zaten lange tijd een soort Drake-knoppen op, maar daar heb ik nu Heathkit-knoppen voor, twee grote en drie kleine. Het front is nog blank aluminium en dat moet mat donkergroen worden. Dan maar geen rimpellak, geen idee of dat nog bestaat. Bovendien, qua kleur zit er nogal veel verschil in de diverse apparaten die ik heb, van donkergroen tot donker cyaan. Nu het weer voorjaar wordt, wordt het ook weer verfspuitweer.

Voor dat ding heb ik afgelopen maanden een draaispoelmeter uit een Heathkit HM-2102 SWR-powermeter van een passende schaal voorzien. En van schaalverlichting, want dat hebben die meters niet. Ik vind het nog niet mooi, want het zwart uit de laserprinter schijnt teveel door. Maar het is even niet anders. Dit is dan wel nooit een Heathkit apparaat geweest, maar het staat wel goed in de lijn.

Je kunt de antennetuner zien, zoals die lange tijd geweest is, helemaal links-onder in het VERON-artikel over de ombouw van de SB-630-klok (volg de link op pag 2 van dit draadje). Helemaal zelfbouw en op een chassis van Trespa.

Gebruikersavatar
PA3FTP
Berichten: 94
Lid geworden op: 13 jan 2013, 20:42
Roepletters: PA3FTP
Locatie: Tilburg
Contacteer:

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#2 Bericht door PA3FTP »

Wel mooi een antennetuner in de stijl van de Heathkit!

Ik heb hier zo'n MFJ tuner staan. kan 1,5Kw hebben maar ben er niet tevreden over. Past ook helemaal niet bij die vintage apparatuur.
Had aan jouw idee gedacht maar heb recent een aardige erfenis ontvangen en daarvan een Ultrabeam aangeschaft.

Die ga ik komende maanden op mijn gemak installeren. Dan heb je als het goed is geen antenne tuner meer nodig, hi. Kan ik die MFJ ook verkopen....

Voor 80m gebruik ik de Deltaloop, helaas is die gesneuveld door de laatste stormen, dus die moet weer de bomen in.
Die werkt in principe prima zonder antenne tuner.
Maar een tuner is natuurlijk altijd handig om achter de hand te hebben, al is het alleen maar om te experimenteren met antennes.
Dus wie weet ga ik jouw idee van een tuner in een Heathkit behuizing toch nog eens uitwerken.
Heb de verschillende onderdelen inclusief rolspoel al liggen..
Dat metertje is idd erg leuk om erin te bouwen.

Allemaal klusjes voor het voorjaar...:-)
Best 73's

Louis PA3FTP

Als het defect is moet je het repareren.....

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#3 Bericht door PA0KLS »

Even een plaatje van voren:
DSCF0261g.jpg
Je ziet dat hij hoognodig groen moet worden geverfd.
En dan een plaatje van achteren:
ATU-2.jpg
Zoals je ziet Is het ding opgebouwd op Trespa, een dik soort pertinax. Hij heeft geen rolspoel, maar een spoel met aftakkingen met een variabele C in serie. In opzet is het een L-tuner, ooit beschreven door PA0SE als tuner voor bij de Comudipool.

Gebruikersavatar
PA3FTP
Berichten: 94
Lid geworden op: 13 jan 2013, 20:42
Roepletters: PA3FTP
Locatie: Tilburg
Contacteer:

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#4 Bericht door PA3FTP »

Wow, ziet er goed uit Klaas!
Ja die moet wel groen worden gemaakt. Dat scheelt zeker.
Zag dit weekeinde bij Karwei groene hamerslag verf in de aanbieding. Heb een blik gekocht, maar dat is het toch net niet.
Je kunt het beste laten mengen denk ik, of even met Harrie contact zoeken Pe1JXI. Hij heeft de verf zelf gemengd. Zit ook in deze draad....

Trespa is me bekend, leuk en goed bewerkbaar materiaal, vooral voor dit soort toepassingen.
Ik gebruik het ook regelmatig om iets te bouwen.

Ben nu met een schakelkast bezig om mijn antenne kabels, die daar binnenkomen en naar de shack doorgevoerd worden, gedeeltelijk uit te voeren met trespa.
Bij zwaar onweer kan ik in die kast alles loskoppelen en blijven de kabels buiten, wel zo veilig. Bij licht/gewoon onweer is alles automatisch naar aarde geschakeld. De invoer heb ik ook met trespa gemaakt.

Als ik een SB600 kast tegenkom heb ik er in ieder geval een plannetje voor , mooi werk Klaas!

73's

Louis
Best 73's

Louis PA3FTP

Als het defect is moet je het repareren.....

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#5 Bericht door PA0KLS »

Het mooie van Trespa is dat het 6 mm dik is, zodat je er kops een gaatje van 2,5 mm in kunt boren en daar schroefdraad M3 in kunt tappen. Zo kun je stukken plaat haaks op elkaar bevestigen. Ik doe dat met verzonken schroefjes, niet te kort, zoals je op de onderste foto kunt zien. Dat bespaart een hele hoop gedoe met beugeltjes of hoeklijn.

Ik moet eens een net schema gaan maken van de ATU. Dat is wat ik nog mis in mijn documentatie. Wellicht iets moois om vandaag te doen tijdens de ophokplicht.

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#6 Bericht door PA0KLS »

Het schema is getekend. Deze ATU is volgens G3LHZ, Mike Underhill, en beschreven in de Reflecties van PA0SE in Electron van februari 1982, blz. 75.
ATU-schema.gif
ATU-schema.gif (9.93 KiB) 12035 keer bekeken
Het is een L-tuner. Dit soort tuner heeft het voordeel het hoogste rendement te hebben. Verliezen in een tuner treden alleen maar op in de spoel, die moet dus zo weinig mogelijk windingen hebben en er moet een zo laag mogelijke stroom door lopen. Het nadeel is dat je hem op verschillende manieren moet schakelen, afhankelijk van de aan te passen impedantie.

Met de schakelaar "Mode" kun je hem in 5 configuraties gebruiken, plus mode 0: overbrugd. Met deze tuner kun je, volgens Electron, een SWR van 1 : 20 aanpassen naar 1 : 1, zowel in impedantie omhoog, als naar omlaag. Ook inductief en capacitief kan hij tot 1 : 20 uitstemmen. Rechts zie je de verschillende modes uitgetekend. De grote knop links onder op het front is de mode-schakelaar.

De spoel zou je eigenlijk continue willen afregelen, maar hier is dat een spoel met aftakkingen, waarmee je de zelfinductie vanaf 25 uH in stappen van maal 0,7 (wortel 2) omlaag kunt schakelen tot 0,85 uH. Dit is de kleine knop midden boven. De stappen kun je overbruggen door de variabele C in serie (knopje links boven). Die moet in bedrijf zo ver mogelijk ingedraaid staan, als dat niet zo is moet je de L-schakelaar een stap terug zetten, net zolang tot de C het niet meer haalt. Dit is een vervanging voor een rolspoel.

De variabele C naar "aarde" is het knopje midden onder, zodat de antenne-tuner zelf eigenlijk met alleen de kleine knopjes bediend wordt. De C van 40 pF zit er niet echt in, dit is de parasitaire C van de serie varco naar aarde.

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#7 Bericht door PA0KLS »

De afgelopen dagen heb ik het frontplaatje in de grondverf gezet. Wit, voor koper en aluminium. De derde keer heb ik het oppervlak met de kwast door te deppen ruw gemaakt, tamponeren heet dat geloof ik. Deze foto is buiten gemaakt, met sterk strijklicht van de zon. Het is ook nog wel wat streperig.
Front-grondverf1.jpg
Misschien moet ik het er nog een keer overheen doen. En dan nog groen spuiten.... Het ziet er wat blauwig uit. Zou dat komen van de blauwe lucht? Binnen ziet het er helemaal wit uit. Ik zie nu ook dat er een schuine iets donkerder lijn overheen loopt. Dat is de schaduw van mijn 80-meter dipoolantene, HI HI.

Gebruikersavatar
PA3FTP
Berichten: 94
Lid geworden op: 13 jan 2013, 20:42
Roepletters: PA3FTP
Locatie: Tilburg
Contacteer:

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#8 Bericht door PA3FTP »

Ziet er goed uit Klaas.
Ja ken die tamponeren techniek, komt aardig dichtbij het oorspronkelijke relief.

Nu nog de goede kleur erop spuiten.
Je kunt met het origineel misschien op kleur laten mengen?

Ik ben inmiddels op zoek naar zo'n SB luidspreker om daar mijn tuner in te bouwen.

De huidige tuner die ik heb liggen ( en niet meer gebruik maar prima functioneert) heeft een ander ontwerp, dacht een dubbel T of Pi netwerk.
Heeft altijd prima gewerkt maar ziet er niet uit. Zitten twee grote draaicondensators in een rolspoel en een balun voor open lijn.

Zodra ik die onderdelen compleet heb kan ik dat klusje ook gaan klaren, zal voor mij wel het volgende winter project worden...:-)

Groeten,
Louis.
Best 73's

Louis PA3FTP

Als het defect is moet je het repareren.....

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#9 Bericht door PA0KLS »

Ik ken dat, het is een T-filter. De poot van de T is een rolspoel, in de linker en in de rechter boventak zit een variabele C. De ATU van mijn Alinco DX-70 werkt ook zo. Wat ik er gevoelsmatig tegen heb is dat het een hoogdoorlaat-filter is, harmonischen worden dus optimaal doorgelaten. Ik houd van een laagdoorlatend karakter.

Het voordeel is dat je niet hoeft om te schakelen, het ding is immers symmetrisch? Dat kan ook met een Pi-filter, ook dat is symmetrisch. Maar omdat er pricipiël een afgestemde kring in zit, heb je verlies door de rondlopende HF-stroom.

Wat ook vreemd is, dat je drie afstemknoppen hebt, terwijl je er maar twee nodig hebt. Want je hoeft alleen de impedantie verhouding in te stellen en een inductieve of capacitieve component uit te stemmen. Met een T- of Pi-filter kan dat ook, de spoel hoeft maar ongeveer de beste waarde hebben. Bij de ATU van de DX-70 is dat ook zo, de spoel heeft een optimale waarde per amateurband en dat stel je met een schakelaar in. Dat kan ook met het pi-filter. Je hebt dan dus geen rolspoel nodig.

Het omgekeerde L-filter heeft wel een rolspoel nodig, of een omschakelbare spoel met een varco in serie om de stappen te overbruggen. Maar die cofiguratie moet je kunnen "omkeren", achterstevoren in de signaalweg opnemen. In principe kun je met twee standen toe, maar in de praktijk zijn er dan toch antenne-impedanties die je niet kunt aanpassen, o.a. omdat een variabele C niet teruggaat tot 0 pF en omdat een rolspoel altijd enige zelfinductie behoudt. De C van 40 pF en de C's van 470 pF overbruggen deze omissies.

De balun zit buiten, bij mij boven in het antennemastje. De open dipool zit er direct op aangesloten. Maar wat ook kan is een open lijn en dan de balun tegen de muur ophangen daar waar de voedingslijn naar binnen moet komen, zodat je in huis alleen maar coax hebt.

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#10 Bericht door PA0KLS »

Deze antennetuner heeft een ingebouwde SWR-meter van een wat ongebruikelijk type. Het is een brug van Wheatstone, waarbij de ingang van de eigenlijke antennetuner een van de takken is en de andere drie bestaan uit een weerstand van in principe 50 ohm.
Het afstemmen van de tuner gaat met een zeer laag vermogen in de antenne, terwijl de zender daarbij is aangesloten op de dummyload. Maar nu eerst het schema:
SWR-brug.gif
SWR-brug.gif (7.27 KiB) 11520 keer bekeken
De drie weerstanden van hier 47 ohm 1 watt vormen samen met de ingang van de ATU de brug van Wheatstone. De Germanium diode richt de brugspanning gelijk, en deze wordt toegevoerd aan het metercircuit.
Voeding
De brug wordt vanuit de zender gevoed via een ringkerntransformatortje. Deze moet niet meer dan 4 watt aan de brug afgeven. De primaire is een draad van de zender TX naar de dummyload DL, die door de (paarse) ringkern gestoken is. De secundaire bestaat uit een wikkeling van verscheidene windingen door de ringkern. De ATU is gemaakt voor een max. vermogen van 1000 watt, het vermogen moet dus een factor 250 omlaag getransformeerd worden. Dat is in wikkelingen 1 : 16 (de wortel uit 250). De zender staat dan dus op de dummyload, lekker veilig.
De brug zelf
De weerstanden zijn geen 50 ohm maar 47 ohm (1 watt). Dat zou betekenen dat bij optimale afstemming de ingang van de ATU 47 ohm wordt. Maar in de schakeling staat er voor HF via koppelcondensatoren een weerstand van 780 (2 x 390) ohm parallel aan de ATU. En 50 ohm parallel an 780 ohm is precies 47 ohm. De ATU wordt dus keurig naar 50 ohm afgestemd. Met dank aan K4KI, zie Electron van april 1980.
Meterschaal
Eigenlijk is dit helemaal geen SWR-meter. Je kunt er geen SWR mee aflezen. Maar eigenlijk zijn we daar ook helemaal niet in geïnteresseerd. We willen alleen weten dat de SWR 1 : 1 is geworden. De silicium diode SI drukt de schaal van de meter op de tweede helft sterk in elkaar, terwijl die op de eerste helft een maximale gevoeligheid geeft. Dat spaart een instelling voor de gevoeligheid uit, maar ook diverse extra handelingen bij het afstemmen van de ATU.

Gebruikersavatar
PA3FTP
Berichten: 94
Lid geworden op: 13 jan 2013, 20:42
Roepletters: PA3FTP
Locatie: Tilburg
Contacteer:

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#11 Bericht door PA3FTP »

Interessante schakeling Klaas!

Die germanium diode heb ik ook vast nog wel ergens liggen, evenals een draaispoelmeter.
In mijn tuner zit geen meter, maar dit is een leuk ontwerp om na te bouwen, dus die gaat erbij in.
Nu nog op zoek naar een SB600 kast, dan kan het van start.

Jammer dat de markten nu stilliggen, wordt toch marktplaats of ePay.


73's

Louis.
PA3FTP
Best 73's

Louis PA3FTP

Als het defect is moet je het repareren.....

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#12 Bericht door PA0KLS »

Als je een rolspoel hebt en die wilt gebruiken, dan scheelt je dat de afstembare condensator die, in mijn schema bovenaan een beetje naar rechts, in serie staat met de spoel met aftakkingen. Die hele toestand = spoel met aftakkingen + schakelaar + serie afstemcondensator wordt dan vervangen door de rolspoel. Het is eenvoudiger en scheelt daarmee ook een tweede bedieningsknop.

De SWR-indicator in plaats van een SWR-meter heeft helemaal geen knop nodig. Maar je hebt wel een schakelaar nodig om hem te overbruggen, zodat al het vermogen naar de ATU gaat en dus naar de antenne. Bij mij is dat de grote knop rechts, onder de meter. In principe heeft die maar twee standen nodig:

Operate - Tune

Maar ik heb ook een aansluiting voor een tweede antenne ingebouwd (de tweede plug van boven), alsmede een vermogensmeter. De schakelaar heeft nu vijf standen:

Operate ant 1 - Tune ant 1 - Operate DL - Tune ant 2 - Operate ant 2

In de standen Operate is de vermogensmeter aangesloten, in de standen Tune is de meter in gebruik voor de SWR-indicator. Ik schakel dus in de coax van het zendersignaal en dan heb je een stevige schakelaar nodig. Die draait wat zwaar, daarom zit er een grote Heathkit-knop op. Voor een kleine was ik niet sterk genoeg.

Ik maak nog een schema van de vermogensmeter volgens een idee van Herbert PA0SU.

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#13 Bericht door PA0KLS »

Het paasweekend was een mooie gelegenheid om het frontje Heathkit-groen te verven en spuiten. Tientallen jaren geleden had ik verf laten mengen, zowel heel licht groen voor de kasten, als donker groen-blauw voor de frontjes. Die verf had de tand des tijds beter overleefd dan ik had gevreesd. Na een tijdje goed schudden en roeren was alles weer netjes in oplossing gekomen. Het verf spuiten op druklucht ging ook goed. Na een nacht drogen heeft het paneeltje nog een uur op 80 graden in de oven van XYL doorgebracht.

Op tweede paasdag heb ik de belijning en belettering van het front ontworpen. Ik doe dat in het programma "Paint", simpel en toch eenvoudig. Kijk, zo ongeveer ziet dat er dan uit:
Opschriften front 5a.gif
In werkelijkheid is het in een hogere resolutie, ik heb daarvoor gekozen voor 300 ljnen per inch, maar dat paste niet in dit forum. Dit plaatje is in de halve resolutie. Wij hebben hier in het dorp een bedrijfje dat o.a. zeefdrukt en tamponstempelt. Zij kunnen uitgaande van zo'n computerfile ook verf digitaal printen. Morgen gaat dat gebeuren. Ondanks de Corona-ellende werken zij wel, ik kon daar vanmorgen "gewoon" terecht om te bespreken hoe we dit gaan doen. Het was te verwachten dat zij daar wel gelegenheid voor hebben. Ik ben benieuwd naar het resultaat, als ik wat heb maak ik een foto voor jullie.

Gebruikersavatar
PA3FTP
Berichten: 94
Lid geworden op: 13 jan 2013, 20:42
Roepletters: PA3FTP
Locatie: Tilburg
Contacteer:

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#14 Bericht door PA3FTP »

Mooi werk Klaas!

Was net op dit forum aan het schrijven over mijn huidig project, de 16TA mast. Ook een flinke uitdaging moet ik zeggen.
link: http://zendamateur.com/viewtopic.php?f= ... 4&start=15 (topic: Russische legermast)

Is volgens mij van Oostduitse makelij, maar goed...

Hoop dat toch op niet al te lange termijn af te krijgen, kan ik de antennes erin werken en uitkomen met de Heathkits op "hoogte" hi.

Groeten,

Louis.
Best 73's

Louis PA3FTP

Als het defect is moet je het repareren.....

Gebruikersavatar
PA0KLS
Berichten: 189
Lid geworden op: 30 apr 2005, 21:26
Roepletters: PA0KLS
Locatie: Valkenswaard

Re: Antennetuner in Heathkit SB-600-stijl

#15 Bericht door PA0KLS »

Het frontje is inderdaad vanmorgen "bedrukt". Na de middag kon ik het ophalen. Er is meteen op de tuintafel een foto van gemaakt:
Front-groen met opdruk.jpg
Het printbedrijfje heeft goed werk geleverd, en snel. Ik had gewoon een bitmap (.bmp) ingediend. Zij moeten wel iets anders hebben, een "Illustrator file", geen idee wat dat is, maar zij hebben daar meer ervaring mee. Nou dat bleek ook zo te zijn.

Het volgende is het inbouwen, knoppen erop, in de kast en dan is dat product ook weer af.....

Plaats reactie